΄Αρθρα

Υπάρχει η δυνατότητα δημοσίευσης άρθρων, χωρίς συγκεκριμένο περιεχόμενο.

΄Αρθρα

1. Ο ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ: Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΥΧΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

2. ΤΟ ΠΟΛΛΑΠΛΟ ΚΕΡΔΟΣ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ

3. ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ: ΕΝΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ!

4. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Ο ΘΥΡΕΟΕΙΔΗΣ ΑΔΕΝΑΣ: Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΣΥΧΝΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ

Της Βασιλικής Βασιλείου

Ο θυρεοειδής αδένας είναι ένας ενδοκρινής αδένας που έχει σχήμα πεταλούδας και βρίσκεται στο κάτω μέρος του λαιμού, μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα. Ο ρόλος του είναι να παράγει ορμόνες, δηλαδή ουσίες που μεταφέρονται με την κυκλοφορία του αίματος σε άλλους ιστούς και όργανα του σώματος και επηρεάζουν τη λειτουργία τους.

Οι κύριες ορμόνες που παράγει ο θυρεοειδής είναι η Τ4 και η Τ3. Για τη σύνθεσή τους είναι απαραίτητο το Ιώδιο και η έλλειψή του (ιωδοπενία) παλαιότερα οδηγούσε σε σημαντική υπολειτουργία του θυρεοειδούς, δηλαδή υποθυρεοειδισμό με διόγκωσή του αδένα γνωστή ως ιωδοπενική βρογχοκήλη. Η ιωδοπενία δεν αποτελεί πια πρόβλημα καθώς ιωδιώνεται το μαγειρικό αλάτι και η σημασία της περιορίζεται σε επιλεγμένες ομάδες πληθυσμού όπως οι έγκυες γυναίκες.

Η έκκριση τους από το θυρεοειδή ρυθμίζεται από την υπόφυση, έναν μικρό ενδοκρινή αδένα σε μέγεθος και σχήμα ρεβυθιού που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου μας και παράγει την TSH. Είναι η ορμόνη που δίνει την εντολή στο θυρεοειδή να παράγει τις θυρεοειδικές ορμόνες. Εργαστηριακά μετράμε τόσο τα επίπεδα των ολικών ορμονών (δεσμευμένη ορμόνη+ ελεύθερη ορμόνη) της Τ4 και της Τ3, όσο και τα ελεύθερα κλάσματα, FT4 και FT3, αντίστοιχα (σε γυναίκες που λαμβάνουν αντισυλληπτικά ή είναι έγκυες).

Υποδοχείς για τις θυρεοειδικές ορμόνες υπάρχουν σε όλα τα ζωτικά όργανα, όπως η καρδιά, ο εγκέφαλος, το συκώτι, οι νεφροί καθώς και στους ιστούς όπως οι μύες, τα οστά, το λίπος κ.α. Η δράση τους είναι σημαντική με αποτέλεσμα οι διαταραχές στην έκκρισή τους να οδηγούν σε σημαντική νοσηρότητα.

Οι πιο συχνές λειτουργικές παθήσεις είναι ο υπερθυρεοειδισμός και ο υποθυρεοειδισμός και αφορούν σε υπερλειτουργία και υπολειτουργία του αδένα αντίστοιχα.

Εκτός όμως από τις λειτουργικές διαταραχές υπάρχουν και οι ανατομικές. Αν υπάρχει διόγκωση όλου του αδένα μιλάμε για βρογχοκήλη, ενώ αν παρατηρούνται διακριτές διογκώσεις στο παρέγχυμά του μιλάμε για όζους θυρεοειδούς ή και οζώδη βρογχοκήλη αν συνυπάρχει και αύξηση του μεγέθους του. Στις ανατομικές διαταραχές συνήθως η λειτουργία διατηρείται φυσιολογική.

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΘΥΡΕΟΕΙΔΟΥΣ

Υποθυρεοειδισμός

Χαρακτηρίζεται από μειωμένη έκκριση θυρεοειδικών ορμονών. Συνήθως οφείλεται σε βλάβη του ίδιου του θυρεοειδούς. Το συχνότερο αίτιο είναι η καταστροφή του λόγω διαταραχής της αυτοανοσίας και συνοδεύεται από παραγωγή αυτοαντισωμάτων (αυτοάνοσο νόσημα). Άλλα αίτια είναι η χειρουργική αφαίρεση του θυρεοειδούς ή η καταστροφή του μετά θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο. Λιγότερο συχνό αίτιο είναι η λήψη φαρμάκων που βλάπτουν το θυρεοειδή (πχ Angoron που όμως μπορεί να προκαλέσει και σοβαρή υπερλειτουργία). Η ελλιπής πρόσληψη Ιωδίου με τις τροφές ήταν συχνότερο αίτιο υποθυρεοειδισμού σε παλαιότερες εποχές. Σπάνια μπορεί να οφείλεται σε αγενεσία του θυρεοειδούς που προκαλεί βαρύ υποθυρεοειδισμό από τη γέννηση του παιδιού.

Η νόσος είναι συχνότερη στις γυναίκες. Εκδηλώνεται με καταβολή, εύκολη κούραση, πνευματική νωθρότητα, υπνηλία, μείωση της ανοχής στο κρύο, δυσκοιλιότητα, ωχρότητα, ξηρό δέρμα και μαλλιά, μικρή αύξηση του βάρους. Η διαδεδομένη άποψη ότι «ο θυρεοειδής παχαίνει» δεν ισχύει αλλά οδηγεί αρκετούς ασθενείς στον ιατρό και μπορεί να οδηγήσει στην έγκαιρη αν και τυχαία διάγνωση νοσημάτων. Σε βαρύτερο υποθυρεοειδισμό το πρόσωπο μπορεί να είναι ωχρό με πρήξιμο των βλεφάρων, ξερά μαλλιά και αραιά φρύδια. Χαρακτηριστικό σύμπτωμα είναι η εμφάνιση βράγχους φωνής. Μπορεί να συγκεντρωθεί υγρό γύρω από την καρδιά (περικαρδίτιδα) και αν μείνει χωρίς θεραπεία ο ασθενής με βαρύ υποθυρεοειδισμό μπορεί να παρουσιάσει προοδευτική υποθερμία και κώμα με συνηθισμένη κατάληξη τον θάνατο. Στα παιδιά ο υποθυρεοειδισμός οδηγεί επιπλέον σε καθυστέρηση της σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης.

Η διάγνωση του υποθυρεοειδισμού γίνεται με τον προσδιορισμό των θυρεοειδικών ορμονών (Τ3 και Τ4) σε συνδυασμό με την ορμόνη της υπόφυσης TSH. Μετά την επιβεβαίωση της διάγνωσης μπορούμε να μετρήσουμε τα αντιθυρεοειδικά αντισώματα, που είναι δείκτες αυτοάνοσης θυρεοειδικής νόσου (συχνά αναφέρεται ως Hashimoto).

Η θεραπεία είναι απλή καθώς υποκαθιστούμε την ορμόνη που λείπει, δηλαδή την θυροξίνη, σε μορφή χαπιού που λαμβάνει το άτομο καθημερινά το πρωί με άδειο στομάχι. Προσοχή χρειάζεται να μην λαμβάνεται σε κοντινό χρονικό διάστημα με άλλα φάρμακα ιδίως σίδηρο, ασβέστιο και βιταμίνες που εμποδίζουν την απορρόφηση της. Καθώς η δοσολογία που χρειάζεται το άτομο μπορεί να μεταβάλλεται (μεταβολές σωματικού βάρους, λήψη άλλων φαρμάκων) χρειάζεται παρακολούθηση. Είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσει ο ασθενής που πάσχει από κλινικό υποθυρεοειδισμό ότι δεν θα πρέπει ποτέ να διακόψει την αγωγή χωρίς ιατρική επίβλεψη.

Τα παραπάνω αφορούν τις περιπτώσεις κλινικού υποθυρεοειδισμού, όταν δηλαδή είναι σημαντικά μειωμένα τα επίπεδα των θυρεοειδικών ορμονών. Επειδή πλέον ο προσδιορισμός των θυρεοειδικών ορμονών γίνεται και στα πλαίσια προληπτικού ελέγχου, όλο και συχνότερα αναγνωρίζονται περιπτώσεις με φυσιολογικά επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών αλλά αυξημένα επίπεδα της υποφυσιακής ορμόνης TSH. Αυτές οι περιπτώσεις ονομάζονται υποκλινικές καθώς δεν συνοδεύονται από την αντίστοιχη κλινική εικόνα και αρκετές φορές δεν χρήζουν άμεσα φαρμακευτικής αγωγής αλλά απλής παρακολούθησης. Επίσης συχνός είναι στη χώρα μας ο προσδιορισμός των αντιθυρεοειδικών αντισωμάτων. Η παρουσία τους χωρίς να συνοδεύεται από δυσλειτουργία του αδένα είναι συχνή (5-10%) και οι ασθενείς χρειάζεται να παρακολουθούνται για την περίπτωση ανάπτυξης υποθυρεοειδισμού (50% σε βάθος 20ετίας). Η χορήγηση θεραπείας όταν αποφασίζεται κατά περίπτωση στις περιπτώσεις οριακής δυσλειτουργίας (υποκλινικός υποθυρεοειδισμός) δεν επηρεάζει την εξέλιξη της ίδιας της νόσου και την πιθανότητα τελικής ανάπτυξης υποθυρεοειδισμού.

Υπερθυρεοειδισμός

Οφείλεται σε παρουσία αυξημένων επιπέδων θυρεοειδικών ορμονών. Συχνό αίτιο είναι η νόσος Graves' η οποία και αυτή είναι αυτοάνοσο νόσημα αλλά τα αντισώματα είναι διαφορετικού τύπου και οδηγούν σε διέγερση του θυρεοειδούς. Άλλα αίτια αποτελούν το τοξικό αδένωμα (ένας όζος που υπερλειτουργεί), η τοξική οζώδης βρογχοκήλη, η υποξεία θυρεοειδίτιδα που οφείλεται σε φλεγμονή του θυρεοειδούς και συνήθως είναι επώδυνη, ο υπερθυρεοειδισμός από φάρμακα όπως αμιοδαρόνη αλλά και ο υπερθυρεοειδισμός από μεγάλη δόση θυροξίνης.

Και ο υπερθυρεοειδισμός προσβάλλει συχνότερα τις γυναίκες. Οι κλινικές του εκδηλώσεις εξαρτώνται από το πόσο μεγάλη είναι η παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Εκδηλώνεται με νευρικότητα, τρόμο, αϋπνία, ευερεθιστότητα, εφίδρωση, αίσθημα παλμών, υπέρμετρη κόπωση στην άσκηση και δυσανεξία στη ζέστη, απώλεια βάρους ή διάρροιες. Ο υπερθυρεοειδισμός της νόσου Graves' μπορεί να συνοδεύεται από οφθαλμοπάθεια με εξόφθαλμο, κόκκινα μάτια, πόνο, διπλωπία.

Η διάγνωση του γίνεται με προσδιορισμό των θυρεοειδικών ορμονών ( αύξηση της Τ3 με ή χωρίς αύξηση της Τ4 και μείωση της TSH σε μη μετρητά επίπεδα). Το υπερηχογράφημα, το σπινθηρογράφημα καθώς και η μέτρηση των αντισωμάτων έναντι του θυρεοειδούς βοηθούν στην αποσαφήνιση της αιτιολογίας.

Η θεραπεία του γίνεται με χορήγηση αντιθυρεοειδικών φαρμάκων είτε με τη χορήγηση ραδιενεργού Ιωδίου που έχει την ικανότητα να καίει τον υπερλειτουργούντα θυρεοειδή είτε με χειρουργική αφαίρεση τμήματος (τοξικό αδένωμα) ή και ολόκληρου του θυρεοειδούς (νόσος Graves΄). Η θεραπεία με φάρμακα σε νόσο Graves΄ διαρκεί συνήθως δύο έτη και αν υποτροπιάσει με την διακοπή (50%) δίνουμε οριστική λύση στο πρόβλημα (χειρουργική αφαίρεση, ραδιενεργό ιώδιο).

Στη συνέχεια ο ασθενής πρέπει να λαμβάνει εφ όρου ζωής θεραπεία υποκατάστασης με θυροξίνη από το στόμα.

Αντίστοιχα με τον υποκλινικό υποθυρεοειδισμό υπάρχει και ο υποκλινικός υπερθυρεοειδισμός, δηλαδή επίπεδα θυρεοειδικών ορμονών εντός των φυσιολογικών ορίων με σημαντική μείωση της TSH. Οι ηλικιωμένοι ασθενείς και αυτοί με καρδιολογικά προβλήματα μπορεί να παρουσιάσουν επιπλοκές και ίσως χρειαστούν θεραπεία.

Οι ασθενείς που λαμβάνουν αντιθυρεοειδικά φάρμακα πρέπει να προσέχουν για την εκδήλωση υψηλού πυρετού κατά την διάρκεια της θεραπείας καθώς μπορεί να προκαλέσουν μείωση των λευκών αιμοσφαιρίων. Για το λόγο αυτό πρέπει να ενημερώνουν τον ιατρό που επισκέπτονται για το εμπύρετο για την φαρμακευτική αγωγή τους.

Υποξεία θυρεοειδίτιδα

Πρόκειται για επώδυνη προσβολή του θυρεοειδούς συνήθως μετά από ίωση του ανωτέρου αναπνευστικού. Ο πόνος είναι συνήθως έντονος, αντανακλά στον τράχηλο, μπορεί να συνοδεύεται από διόγκωση του αδένα, εκδηλώσεις υπερθυρεοειδισμού και πυρετό. Η διαταραχή της λειτουργίας είναι παροδική. Η νόσος διαρκεί αρκετές εβδομάδες και επηρεάζει σημαντικά τον ασθενή. Αντιμετωπίζεται με ασπιρίνη σε μεγάλες δόσεις ή κορτιζόνη.

Η καλή θυρεοειδική λειτουργία είναι ζωτικής σημασίας για τη τα βρέφη και ο υποθυρεοειδισμός σε αυτήν την κρίσιμη ηλικία οδηγεί σε σημαντική καθυστέρηση της σωματικής και πνευματικής ανάπτυξης (κρετινισμός). Ευτυχώς στις μέρες μας γίνεται προληπτικός έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας σε όλα τα νεογνά και ακολούθως έγκαιρη αντιμετώπιση.

Η κύηση επίσης είναι κατάσταση κατά την οποία η σωστή ρύθμιση της θυρεοειδικής λειτουργίας είναι σημαντική για την έκβαση της κύησης, την υγεία της μητέρας και την ανάπτυξη του εμβρύου. Ο έλεγχος όλων των γυναικών με την διαπίστωση της εγκυμοσύνης θεωρείται από πολλούς σκόπιμος.

Όζοι θυρεοειδούς

Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι στρογγυλά ή ωοειδή μορφώματα διακριτά από τον γύρω φυσιολογικό θυρεοειδικό ιστό. Ο ίδιος ο ασθενής μπορεί να διαπιστώσει έναν όζο σαν μία διόγκωση στη βάση του λαιμού του ή μπορεί να διαπιστωθεί κατά την ψηλάφηση του τραχήλου από γιατρό. Συχνά να διαγιγνώσκονται όζοι κατά τη διάρκεια triplex αγγείων του τραχήλου. Οι όζοι του θυρεοειδούς είναι πολύ συχνοί αν και οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το γνωρίζουν. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το 50% των ατόμων ηλικίας 50 ετών έχουν τουλάχιστον ένα όζο, ενώ το ποσοστό αυτό γίνεται 60% στην ηλικία των 60 ετών και 70% στην ηλικία των 70 ετών. Η μεγάλη πλειοψηφία αυτών των όζων, είναι χωρίς κλινική σημασία. Γίνονται κλινικά σημαντικοί όταν συνοδεύονται από διαταραχή της λειτουργίας του θυρεοειδούς, συγκεκριμένα από υπερθυρεοειδισμό, όταν προκαλούν συμπτώματα από πίεση των γύρω δομών ή και κοσμητικά προβλήματα λόγω μεγέθους ή τέλος αν είναι κακοήθεις. Το ποσοστό κακοήθειας στους όζους του θυρεοειδούς είναι σχετικά μικρό, περίπου 5%, για όζους μεγαλύτερους από 1-1,5 εκ. Ο ρόλος του ενδοκρινολόγου είναι να εκτιμήσει ποιοί όζοι χρειάζονται περισσότερη διερεύνηση, και ίσως και αντιμετώπιση, και γίνεται με βάση το ιστορικό , την κλινική εξέταση, τα υπερηχογραφικά ευρήματα και σε επιλεγμένες περιπτώσεις με παρακέντηση του όζου, συνήθως με τη βοήθεια υπερήχου που ακολουθείται από κυτταρολογική εξέταση του υλικού της παρακέντησης.

Στη χώρα μας αρκετοί υποβάλλονται σε «προληπτικό» υπερηχογράφημα θυρεοειδούς. Λόγω της μεγάλης συχνότητας των όζων στο γενικό πληθυσμό αυτό οδηγεί συχνά σε διαπίστωση μικρών όζων, λίγων χιλιοστών, άνευ ουσιαστικής κλινικής σημασίας. Συνέπεια αυτού είναι η περιττή προσθήκη άγχους στο άτομο που υποβάλλεται σε περισσότερες εξετάσεις και τίθεται σε μία έστω και αραιή παρακολούθηση, χωρίς να έχει αποδειχθεί ότι αυτή η προσέγγιση έχει πραγματικά θετικό αποτέλεσμα στην υγεία του και τη διάρκεια της ζωής του.

Η Βασιλείου Βασιλική είναι ιατρός Ενδοκρινολόγος στο Νοσοκομείο ΑΛΕΞΑΝΤΡΑ Αθηνών

Το πολλαπλό κέρδος του παιδιού από τη σχέση του

με το λογοτεχνικό βιβλίο

Της Βασιλικής Παρρά

Όταν ανοίγεις ένα βιβλίο, αρχίζει μία γιορτή. Στη σημερινή εποχή, όταν η τηλεόραση και ο ηλεκτρονικός υπολογιστής παίζουν κυρίαρχο ρόλο στη ζωή των παιδιών, το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο μπορεί να παίξει ένα ρόλο αντισταθμιστικό. Αλλά, ας αναφέρουμε πρώτα, τι είναι παιδικό λογοτεχνικό λογοτεχνικό βιβλίο. Παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο είναι το αισθητικά δικαιωμένο κείμενο, που γράφεται από μεγάλους και απευθύνεται σε παιδιά και που πρωταρχικός του σκοπός είναι να τα φέρει σε επαφή με το αισθητικό φαινόμενο της τέχνης και ειδικότερα της λογοτεχνίας. Η σημασία του παιδικού λογοτεχνικού βιβλίου είναι τεράστια και διακρίνεται σε:

Ψυχολογική σημασία

Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο καλλιεργεί τον ψυχισμό των παιδιών. Τα παιδιά αποκτούν μία «κτητική σχέση» με το βιβλίο, βιώνουν τη ζωή των ηρώων και μέσω των ψυχολογικών διεργασιών της ταύτισης και της μίμησης διαμορφώνουν το χαρακτήρα τους. Η Αλίκη, ο Γκιούλιβερ, ο Τομ Σόγερ, ο κάπτεν Νέμο, όλοι αυτοί οι ήρωες της παιδικής λογοτεχνίας που τους έκαναν συντροφιά, έχουν επηρεάσει σημαντικά τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των παιδιών.

Επιπλέον, το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο επιδρά στο συναισθηματικό κόσμο των παιδιών, βοηθά τα παιδιά να αναπτύξουν τα πιο ευγενικά αισθήματα. Είναι ο βασικός συντελεστής ανάπτυξης της δημιουργικής φαντασίας των παιδιών. Το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο είναι «ένα μικρό πουλί από χαρτί, με φτερούγες από σκέψη κι ελπίδα». Παίρνει τα παιδιά στην πλάτη του και τους δίνει την ευκαιρία να ταξιδέψουν μαζί του σε άλλες εποχές και σε άλλους κόσμους, μακριά από τον κόσμο μας, που έχει θεοποιήσει τις μηχανές και το χρήμα. Τους δίνει έτσι τη δυνατότητα φυγής από τη σύγχρονη πραγματικότητα, που χαρακτηρίζεται από την κρίση των ανθρωπίνων αξιών. Δυναμώνει τη θέλησή τους να αγωνιστούν στη ζωή και να βρουν εύκολα τρόπους να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα, που τα απασχολούν.

Παιδαγωγική σημασία

Το βιβλίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το δάσκαλο ως εργαλείο για τη συμπλήρωση και ολοκλήρωση της σχολικής μόρφωσης των παιδιών, γιατί τελειοποιεί το ορθογραφικό ένστικτο και τις συντακτικές δομές, πλουτίζει το λεξιλόγιό τους, βελτιώνοντας έτσι την προφορική και γραπτή έκφρασή τους.

Διαβάζοντας λογοτεχνικά βιβλία τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να πλουτίσουν τις γνώσεις τους , να κατανοήσουν την πορεία του ανθρώπου μέσα στο χρόνο, τις απόψεις και τα προβλήματα άλλων ανθρώπων, να συνειδητοποιήσουν τα σημαντικά ανθρώπινα προβλήματα, καθώς και τα μεγάλα δυσεπίλυτα κοινωνικά και παγκόσμια προβλήματα. Διαμορφώνουν έτσι μία υπεύθυνη συνείδηση κι όχι μία δουλική προσωπικότητα.

Κοινωνική σημασία

Είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες κοινωνικοποίησης του παιδιού. Βοηθά το παιδί να ενταχθεί ομαλά μέσα στις διάφορες κοινωνικές ομάδες και σεβόμενο την ελευθερία και τα δικαιώματα των συνανθρώπων του να νιώθει πόνο για τον αδύνατο και το δυστυχισμένο.

Οι μεγάλες κοινωνικές αξίες, όπως η φιλία, η συνεργατικότητα, ο αμοιβαίος σεβασμός, η ισότητα των δύο φύλων, βιώνονται από το παιδί μέσω της ζωής των ηρώων, όπως αυτή αποκαλύπτεται μέσα στο βιβλίο κι έτσι, ολοκληρώνεται ως ανθρώπινη ύπαρξη. Οι πανανθρώπινες ιδέες της ειρήνης, αγάπης και δημοκρατίας δίνονται μέσα από το βιβλίο και βοηθούν τα παιδιά να βελτιώσουν το χαρακτήρα τους.

Η θεματογραφία των σύγχρονων λογοτεχνικών βιβλίων είναι ανάλογη των προβλημάτων, που αντιμετωπίζουν τα παιδιά σήμερα, όπως η μοναξιά, το διαζύγιο των γονιών, η βία, η αρρώστια, ο θάνατος, τα ναρκωτικά , το AIDS. Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι η ζωή παρουσιάζεται τόσο σκληρή όσο είναι στην πραγματικότητα. Κατ' αυτόν τον τρόπο προετοιμάζονται τα παιδιά, που ζουν σε ένα κόσμο, που απειλείται από όλα αυτά, να αναπτύξουν δυνάμεις αυτοάμυνας και να βρουν τρόπους αντιμετώπισης των αδιεξόδων, που τους δημιουργούν οι σύγχρονες κοινωνίες.

Αισθητική σημασία

Η κυριότερη όμως λειτουργία του βιβλίου είναι ότι δίνει χαρά στο παιδί, το ψυχαγωγεί. Πάντοτε στο τέλος κάθε βιβλίου, απελευθερώνεται μία αίσθηση ελπίδας, που βοηθά τα παιδιά να αντιμετωπίζουν με αισιοδοξία τη ζωή.

Αποτελεί έναν πολύ καλό και πιστό φίλο για τα παιδιά, που δεν τα προδίδει ποτέ, δε ζητά ποτέ τίποτε σε αντάλλαγμα από αυτά, ενώ εκείνος δίνει πάντοτε ό,τι του ζητήσουν και παραμένει υπομονετικά στο ράφι, στη διάθεσή τους, όταν τον χρειαστούν. ΄Ετσι, τα παιδιά μαθαίνουν να σέβονται και να αγαπούν το βιβλίο, που γίνεται αχώριστος φίλος τους. Δίνει διέξοδο στην ανθρώπινη μοναξιά, δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αξιοποιήσουν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους και ταυτόχρονα, είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να αποκτήσουν τα παιδιά ποικίλα ενδιαφέροντα, ώστε να αποφύγουν να απασχολούνται μόνο με το διάβασμα κόμικς , την παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.

Τέλος, το βιβλίο εκτός από μέσο αγωγής είναι και έργο τέχνης. Καλλιεργεί το αισθητικό κριτήριο στα παιδιά, που μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και να αγαπούν το ωραίο κι έτσι, προσπαθούν να φτιάξουν τον κόσμο τους ωραιότερο.

Ο καλύτερος τρόπος για να μάθουν τα παιδιά να διαβάζουν παιδικά λογοτεχνικά βιβλία είναι, οι γονείς κι ο δάσκαλος να αποτελέσουν παράδειγμα προς μίμηση με τη δική τους αγάπη για το διάβασμα. Διαβάζοντας οι ίδιοι, μπορούν να επιλέγουν βιβλία ενδιαφέροντα, για να δώσουν το παράδειγμα στα παιδιά, ώστε να αγαπήσουν το διάβασμα. ΄Ετσι, θα γίνουν καλοί αναγνώστες και κατά συνέπεια, ολοκληρωμένες ανθρώπινες υπάρξεις και υπεύθυνοι πολίτες.

Όπως λέει ο Αρν. Γρέμμινγκερ, «το διάβασμα αποτελεί μία ειδική μορφή βοήθειας για τη ζωή του ανθρώπου». Ο Γκράχαμ Γκρην υποστήριξε ότι «η επίδραση που ασκεί το διάβασμα κατά την παιδική ηλικία, είναι βαθύτατη. Το μέλλον βρίσκεται σε μεγάλο βαθμό στα ράφια των βιβλιοθηκών».

Τα παιδιά, που διαβάζουν λογοτεχνικά βιβλία, μαθαίνουν να αποκαλύπτουν τις πλευρές της προσωπικότητας των ηρώων μέσα στις σελίδες τους. Αυτή τους η πείρα θα τα βοηθήσει να μάθουν να αναλύουν τον εαυτό τους, να τον εξετάζουν. Μαθαίνουν , δηλαδή, να σκέπτονται. Όπως μας λέει ο περίφημος Γάλλος εγκυκλοπαιδιστής Denis Diterot (Ντενί Ντιτερό) «Όταν οι άνθρωποι σταματούν να διαβάζουν, σταματούν και να σκέφτονται».

Εκείνο που χρειάζονται απαραίτητα τα παιδιά, είναι να μην ξεχάσουν πως είναι παιδιά. Τα παιδιά έχουν ανάγκη από την παιδική τους ηλικία κι εκείνο που τους την υπενθυμίζει πάντοτε είναι το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο.

Η δύναμή του είναι καταπληκτική. Είναι μία πηγή συγκίνησης, χαράς αλλά ταυτόχρονα προβληματισμού των μικρών αναγνωστών.

ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ: ΕΝΑΣ ΣΥΜΜΑΧΟΣ ΥΓΕΙΑΣ ΣΤΟ ΠΙΑΤΟ ΜΑΣ!

Στο όνομά τους έχουν σχεδιαστεί ολόκληρες διαφημιστικές εκστρατείες από τις εταιρίες τροφίμων. Ταυτόχρονα, κυβερνητικοί και μη φορείς ανά τον κόσμο συστήνουν να αυξήσουμε την πρόσληψή τους και κρούουν το κώδωνα του κινδύνου για τα σημερινά μας διατροφικά μονοπάτια. Γιατί, όμως, οι φυτικές ίνες είναι τόσο σημαντικές και πώς μπορούμε ν' αυξήσουμε την πρόσληψή τους;

Ας γνωρίσουμε τις φυτικές ίνες...

Οι φυτικές ίνες διακρίνονται στις διαιτητικές και τις λειτουργικές. Οι διαιτητικές αποτελούν ακέραια μόρια στα κύτταρα των βρώσιμων φυτικών οργανισμών. Δηλαδή, τις προσλαμβάνουμε καταναλώνοντας δημητριακά ολικής άλεσης (βρίσκονται κυρίως στο πίτουρο), όσπρια, λαχανικά, φρούτα, ξηρούς καρπούς και σπόρους. Οι λειτουργικές, είναι φυτικές ίνες που απομονώθηκαν από τα φυτά ή παρασκευάστηκαν στο εργαστήριο και προστίθενται στα τρόφιμα επειδή έχουν ευεργετικές επιδράσεις για την υγεία μας. Για παράδειγμα προστίθενται β -γλυκάνες σε κράκερ για μείωση της χοληστερόλης.

Έχουν όλες οι φυτικές ίνες τις ίδιες επιδράσεις στον οργανισμό μας;

Κάθε φυτική ίνα, ανάλογα με την ικανότητά της να σχηματίζει ιξώδεις πηχτές, να υφίσταται ζύμωση στο έντερο και να κατακρατά νερό, έχει μοναδικό αντίκτυπο στον οργανισμό. Ωστόσο, για να ταξινομήσουμε τις ιδιότητές τους, έχει επικρατήσει να τις διακρίνουμε σε διαλυτές και αδιάλυτες ανάλογα με την ικανότητά τους να διαλύονται σε ζεστό νερό. Καλές πηγές διαλυτών ινών είναι η βρώμη, τα μήλα, τα πορτοκάλια, τα φασόλια, ο αρακάς κ.α. Οι διαλυτές φυτικές ίνες έχουν την ικανότητα να καθυστερούν τη διαδικασία της πέψης ενισχύοντας το αίσθημα του κορεσμού. Κρατούν σταθερό το σάκχαρο και βελτιώνουν τα λιπίδια στο αίμα. Τέλος, αποτελούν τροφή για τους καλούς μικροοργανισμούς του εντέρου, οι οποίοι φαίνεται ότι επιδρούν με πολλούς τρόπους στην υγεία και την πρόληψη νοσημάτων όπως π.χ. διαβήτης. Από την άλλη, οι αδιάλυτες φυτικές ίνες είναι αυτές που επιταχύνουν τη διέλευση της τροφής στον γαστρεντερικό σωλήνα και προλαμβάνουν τη δυσκοιλιότητα. Επιπλέον, βελτιώνουν την υγεία του εντέρου και μειώνουν περίπου στο μισό τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου στο παχύ έντερο! Τις συναντάμε, σε μεγάλη περιεκτικότητα, στα δημητριακά ολικής άλεσης και κυρίως στο πίτουρο, καθώς και στα φρούτα με βρώσιμους καρπούς όπως οι φράουλες, τα όσπρια κ.α. Δεν πρέπει όμως να ξεχνάμε ότι οι τροφές περιέχουν ένα μείγμα από διαλυτές και αδιάλυτες φυτικές ίνες, οι οποίες όλες χρειάζονται για την καλή λειτουργία του οργανισμού.

ΦΥΤΙΚΕΣ ΙΝΕΣ ΚΑΙ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Η μία μελέτη μετά την άλλη συσχετίζει την κατανάλωση φυτικών ινών με την πρόληψη 4 σύγχρονων νοσηρών καταστάσεων. Αυτές είναι η παχυσαρκία, ο διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος. Το 2016 μάλιστα βγήκαν και 2 καινούριες μελέτες με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η μια δείχνει ότι οι φυτικές ίνες μειώνουν την ολική θνησιμότητα στον πληθυσμό, καθώς και τη θνησιμότητα από καρκίνο. Η άλλη έχει να κάνει με τα νεαρά κορίτσια. Από τα 15 ακόμη, η κατανάλωση φυτικών ινών, σύμφωνα με τις συστάσεις, μπορεί να ασκήσει προστατευτική δράση ενάντια στον καρκίνο του μαστού. Μάλιστα στις περισσότερες μελέτες, είναι οι φυτικές ίνες κυρίως από τα σιτηρά ολικής άλεσης (πιτυρούχα δημητριακά πρωινού, ζυμαρικά ολικής άλεσης, καστανό ρύζι κ.α.) που μειώνουν περισσότερο τη θνησιμότητα. Ακολουθούν τα λαχανικά και τέλος τα φρούτα. Επίσης τα ευεργετικά αποτελέσματα προέρχονται από την κατανάλωση των ινών ως μέρος των τροφίμων και όχι ως συμπληρώματα διατροφής. Αυτό γιατί τα τρόφιμα έχουν και άλλα ευεργετικά συστατικά όπως αντιοξειδωτικά βιταμίνες και μέταλλα.

ΠΟΣΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ;

Το 2002, το Ινστιτούτο Ιατρικής της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών στις ΗΠΑ όρισε (ΑΙ) δηλ. επαρκή πρόσληψη για τις φυτικές ίνες. Συγκεκριμένα, οι ενήλικοι άντρες πρέπει να λαμβάνουν 38γρ. φυτικών ινών ημερησίως, ενώ οι γυναίκες 25γρ. Μετά τα 50 και, καθώς μειώνονται οι θερμίδες που προσλαμβάνουμε, για τις γυναίκες αρκούν 21γρ. ενώ για τους άντρες 30γρ. Όσον αφορά στα παιδιά η πρόσληψη ποικίλει ανάλογα με την ηλικία (περίπου 5-10γρ+ηλικία). Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως όσο περισσότερο τρώμε τόσο περισσότερες φυτικές ίνες πρέπει να λαμβάνουμε. Δυστυχώς, μελέτες ανά τον κόσμιο δείχνουν ότι η σύγχρονη δυτικού τύπου διατροφή δεν εξασφαλίζει την απαραίτητη ποσότητα φυτικών ινών. Με λίγα λόγια, τα σιτηρά πλέον υφίστανται μεγάλη επεξεργασία κατά την οποία αφαιρούνται ο φλοιός και το πίτουρο προκειμένου να βελτιωθούν τα οργανοληπτικά συστατικά των αλεύρων και των προϊόντων. Τα φρούτα αντικαθίστανται από τη ζάχαρη και τα γλυκίσματα, ενώ η κατανάλωση λαχανικών έχει περιοριστεί. Έτσι, ο μέσος ενήλικας λαμβάνει κατά μέσο όρο 15-19γρ. φυτικών ινών, δηλαδή περίπου τις μισές απ' όσο χρειάζεται. Τέλος, 9 στα 10 παιδιά δεν ακολουθούν τις συστάσεις και η χρόνια δυσκοιλιότητα έχει αυξηθεί.

ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΠΑΤΑΙΤΗΤΗ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ;

Τουλάχιστον 5 μερίδες* φρούτων και λαχανικών (συνολικά 7,5γρ.) *1 μερίδα είναι 1 φρούτο ή 1 φλ. ωμό ή 1 φλ. βραστό λαχανικά
Το λιγότερο 2-3 μερίδες δημητριακών ολικής άλεσης (συνολικά 5-7,5γρ.) *1 μερίδα είναι 1 φέτα ψωμί ή ½ φλ. ζυμαρικά ή δημητριακά ολικής άλεσης
1-2 μερίδες οσπρίων ή εμπλουτισμένων πιτυρούχων δημητριακών την ημέρα. Τα όσπρια μπορούν να αποτελέσουν και πηγή πρωτεϊνών σε ένα γεύμα. *1 μερίδα είναι ½ φλ. βρασμένα όσπρια ή εμπλουτισμένα με πίτουρο δημητριακά
Ξηροί καρποί ως ενδιάμεσο σνακ
Σπόροι για να εμπλουτίσουμε σαλάτες ή το γιαούρτι πχ. λιναρόσπορος

ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΣΛΗΨΗ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Σε άτομα των οποίων η διατροφή παρουσιάζει ελλείψεις σε μέταλλα όπως ο σίδηρος, η μεγάλη πρόσληψη φυτικών ινών μπορεί να εμποδίσει τη απορρόφηση των μετάλλων. Ακόμη, προσοχή χρειάζεται σε ασθένειες του γαστρεντερικού όπως το ευερέθιστο έντερο, καθώς ακόμα και η συνιστώμενη ποσότητα φυτικών ινών μπορεί να πυροδοτήσει συμπτώματα όπως τυμπανισμός, δυσκοιλιότητα, διάρροια κα.

ΠΡΟΣΟΧΗ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΥΞΗΣΗ ΤΩΝ ΦΥΤΙΚΩΝ ΙΝΩΝ

Προκειμένου το γαστρεντερικό να συνηθίσει τις φυτικές ίνες, πρέπει να τις αυξήσουμε σιγά σιγά. Μια αλλαγή ανά βδομάδα είναι αρκετή π.χ. μια μερίδα πιτυρούχου δημητριακού το πρωί. Παράλληλα, σημαντικό είναι να αυξάνουμε και το νερό που καταναλώνουμε ώστε να αποφευχθεί η δυσκοιλιότητα.

Η κατανάλωση μη επεξεργασμένων σιτηρών, φρούτων και λαχανικών, δηλαδή μια διατροφή υψηλή σε φυτικές ίνες αντικατοπτρίζει το μοντέλο της μεσογειακής διατροφής και μας προστατεύει από χρόνια νοσήματα. Γι' αυτό την επόμενη φορά που θα βρεθούμε μπροστά στο ράφι των δημητριακών, αξίζει ν' αναρωτηθούμε αν τα ελκυστικά πολύχρωμα κουτιά των παιδικών, γεμάτα ζάχαρη δημητριακών, συγκρίνονται με την παραγκωνισμένη βρώμη ή το πίτουρο των σιτηρών.

Βασιλική Γκαρτζονίκα Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Γώγου Μπακόλα και Δημητρίου ΄Αρτα

Τηλ. 6974826014

Ερωτήσεις και Απαντήσεις για τα Αυτοάνοσα νοσήματα

Τα αυτοάνοσα νοσήματα είναι ασθένειες που προκύπτουν γιατί το σώμα μας επιτίθεται και καταστρέφει τα δικά του κύτταρα και όργανα. Είναι χρόνια νοσήματα, για τα οποία ο πάσχων, πρέπει να λαμβάνει πολύπλοκα φαρμακευτικά σχήματα για την υπόλοιπη ζωή του.

Τα πιο κοινά αυτοάνοσα νοσήματα είναι:

Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
Ψωρίαση, Ψωριασική αρθρίτιδα
Ρευματοειδής αρθρίτιδα
Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου 1
Δερματίτιδες
Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (Ελκώδης κολίτιδα, Νόσος του Crohn)
Συστημικός ερυθηματώδης λύκος
Σκλήρυνση κατά πλάκας
Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα
Λεύκη, Πολυμυοσίτιδα, Δερματομυοσίτιδα, Σύνδρομο Sjogren, Σκληρόδερμα, Μυασθένεια, Κοιλιοκάκη, Αγγειίτιδες, Νόσος του Αδαμαντιάδη Behçet, Πρωτοπαθής Χολική Κίρρωση, Αυτοάνοση Ηπατίτιδα κα.

Τι είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Τα αυτοάνοσα είναι το πιο συχνό αίτιο χρόνιων ασθενειών. Τα τελευταία 15 χρόνια αυξάνονται δραματικά. Στην Αμερική 1 στους 5 θα νοσεί κάποια στιγμή, ενώ 1 στους 10 στην Ευρωπαϊκή Ένωση πάσχει ήδη από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα.

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο ρόλος του ανοσοποιητικού συστήματος είναι να μας προστατεύει απέναντι σε οποιοδήποτε ξένο σώμα μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό μας (π.χ. ιός, μικρόβιο κ.α.). Όταν υπάρχει ένα αυτοάνοσο νόσημα, τότε το ανοσοποιητικό κάνει ακριβώς το αντίθετο - στρέφεται εναντίον του οργανισμού, δεν αναγνωρίζει πλέον τα κύτταρα και κατ' επέκταση τα όργανά ως δικά του και τους επιτίθεται! Στα νοσήματα αυτά, το ανοσοποιητικό δεν «πέφτει» αλλά αντιθέτως βρίσκεται σε υπερδραστηριότητα, υπερλειτουργεί.

Ποιο είναι το αίτιο για τα αυτοάνοσα νοσήματα;
Τα αυτοάνοσα νοσήματα θεωρούνται μια πολυπαραγοντική νόσος, δηλαδή η αιτιοπαθολογία τους δεν έχει βρεθεί να είναι ένα και μοναδικό αίτιο. Οι παράγοντες που ενοχοποιούνται είναι: βακτήρια, ιοί, φάρμακα, χημικές ουσίες, διατροφικοί, ψυχολογικοί και περιβαντολογικοί παράγοντες. Δεν έχει βρεθεί όμως μέχρι και σήμερα ένας από αυτούς τους παράγοντες σαν αποκλειστικό αίτιο. Σύμφωνα με νέες μελέτες όσο υψηλότερο το βιωτικό επίπεδο τόσο μεγαλύτερη είναι η επίπτωση των αυτοάνοσων, είναι το τίμημα που πληρώνουμε για έναν τρόπο ζωής που συνεχώς απομακρύνεται από το φυσιολογικό.

Είναι τα αυτοάνοσα νοσήματα κληρονομικά;

Δεν είναι κληρονομικές παθήσεις αλλά έχει βρεθεί μια συσχέτιση σε μέλη μιας οικογένειας να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα. Φαίνεται να υπάρχει μια γονιδιακή προδιάθεση που έχει έναρξη, έξαρση και ύφεση από διαφορετικούς παράγοντες. Δηλαδή τα μέλη αυτής της οικογένειας έχουν μια μεγαλύτερη τάση ή πιθανότητα να εμφανίσουν αυτοάνοσα νοσήματα από ότι ο γενικός πληθυσμός. Για να τα εμφανίσουν όμως δε φτάνουν τα γονίδια, χρειάζεται να δράσουν και άλλοι παράγοντες.

Ποιός είναι ο ρόλος του ψυχολογικού παράγοντα στην εμφάνιση των αυτοάνοσων νοσημάτων;

Τα αυτοάνοσα νοσήματα δεν μπορούμε να πούμε ότι οφείλονται αποκλειστικά στην ψυχολογία και κυρίως στο άγχος. Υπάρχουν όμως σημαντικές ενδείξεις για τον ρόλο του ψυχολογικού παράγοντα.

Σε αρκετούς ασθενείς, ένα ιδιαίτερα έντονο ψυχολογικό στρες προηγείται της εμφάνισής τους. Κάποιο έντονο γεγονός, μια εμπειρία που τους φόρτισε, ένα έντονο άγχος ή θλίψη συσχετίζεται με την περίοδο πριν την διάγνωση ενός αυτοάνοσου.

Η δεύτερη ένδειξη αφορά στο γεγονός ότι μετά την εμφάνιση ενός αυτοάνοσου ο ασθενής επηρεάζεται και με ψυχολογικά συμπτώματα όπως το άγχος και η θλίψη. Επίσης κατά τη διάρκεια της φαρμακευτικής θεραπείας η έξαρση ή η ύφεση των συμπτωμάτων έχουν να κάνουν πολύ με το ψυχολογικό στρες και τη διαχείριση συναισθημάτων όπως είναι ο θυμός, το άγχος και η θλίψη.

Ποιά είναι τα συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων;

Επειδή υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τύποι νοσημάτων, τα συμπτώματα ποικίλλουν ανάλογα με το σύστημα (τα όργανα) που έχουν προσβληθεί, αλλά τα περισσότερα αυτοάνοσα νοσήματα έχουν κάποια κοινά συμπτώματα: εύκολη κόπωση, γενική κακουχία (αίσθημα αδιαθεσίας), δεκατική πυρετική κίνηση για μεγάλο χρονικό διάστημα (εβδομάδες ή και χρόνια), αρθραλγίες, μυοσκελετικούς πόνους κ.α..

Πώς γίνεται η διάγνωση των αυτοάνοσων νοσημάτων;

Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα, στα ευρήματα της φυσικής εξέτασης και στα αποτελέσματα των εργαστηριακών εξετάσεων. Τα συμπτώματα συχνά είναι ασαφή (όπως η κόπωση). Τα αποτελέσματα των εξετάσεων μπορεί να βοηθήσουν, αλλά συχνά δεν είναι ικανά να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση. Επίσης πρέπει να τονισθεί ότι μεμονωμένα εργαστηριακά ευρήματα χωρίς συμπτώματα δεν τεκμηριώνουν νόσο.

Αν κάποιος έχει μυοσκελετικά συμπτώματα, όπως αρθραλγίες, και μία αμφίβολα θετική εργαστηριακή δοκιμασία, μπορεί να διαγνωστεί με τον συγκεχυμένο όρο της πρώιμης ή αδιευκρίνιστης νόσου του συνδετικού ιστού. Σ' αυτή την περίπτωση, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει από τον ασθενή να κάνει συχνά εξετάσεις.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, είναι δυνατό να γίνει ειδική διάγνωση. Η διάγνωση αμέσως μετά την εμφάνιση των συμπτωμάτων θα δώσει την δυνατότητα για άμεση και επιθετική αγωγή. Σε κάποια νοσήματα, οι ασθενείς θα ανταποκριθούν πλήρως στη θεραπευτική αγωγή, αν η διάγνωση τεθεί νωρίς στην πορεία της νόσου.

Τι περιλαμβάνει θεραπεία των ασθενών με αυτοάνοσα νοσήματα;

Αντικατάσταση της υπολειμματικής ή απούσας λειτουργίας του πάσχοντας οργάνου (π.χ. στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι χορηγείται ινσουλίνη).
Τα συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα αντιμετωπίζονται επιπλέον με τη χορήγηση ενός ή περισσοτέρων ανοσοκατασταλτικών φαρμάκων. Στόχος είναι αφ' ενός να καταστείλει τη λανθασμένη υπερδιέγερση του ανοσολογικού συστήματος και έτσι να θέσει το νόσημα σε ύφεση και αφ' ετέρου να διατηρήσει όσο το δυνατόν ανέπαφη τη φυσιολογική λειτουργία του ανοσολογικού συστήματος πού είναι η άμυνα κατά των λοιμώξεων.
Η αποφυγή υπερέντασης (stress), η άσκηση και η υγιεινή διατροφή (μεσογειακή δίαιτα) είναι τόσο σημαντικά όσο και η θεραπευτική αγωγή.

Μπαλαούρας Β. Κων/νος

Ειδικός Ρευματολόγος